Dzisiejsza bazylika metropolitalna w Szczecinie jest jednym z najstarszych kościołów Pomorza Zachodniego. Została ufundowana w XII wieku. Początkowo była zbudowana z drewna. W połowie XIII w. rozpoczęto budowę murowanej, gotyckiej bazyliki. Budowa i kolejne przebudowy trwały aż do XVI stulecia. W 1534 r. kościół został przejęty przez protestantów. Od tego czasu, do 1944 r., nie zmieniał swych zasadniczych form, poza wymianą poszczególnych elementów zniszczonych przez pożary i wichury.
W 1944 r. kościół uległ niemal kompletnemu zniszczeniu. W formie częściowo zabezpieczonej ruiny pozostawał do 1972 r. Wówczas przejęty został ponownie przez Kościół katolicki i nowo utworzone biskupstwo szczecińsko-kamieńskie, należące - tak jak w wiekach średnich - do metropolii gnieźnieńskiej. W latach 1972-1974 odbudowano go, rekonstruując średniowieczne rozplanowanie bryły i przestrzeni. Od 1992 r. kościół pw. św. Jakuba ma rangę bazyliki archikatedralnej.
W 2007 r. rozpoczęła się rekonstrukcja wieży katedry w celu przywrócenia jej dawnej sylwetki. 12 stycznia 2008 r. na wieży postawiono strzelisty hełm, w którym mają znaleźć się punkty widokowe. Po rekonstrukcji wieży, katedra mierzy 110,18 m i jest drugim pod względem wysokości budynkiem w Szczecinie i drugą co do wysokości świątynią w Polsce (po bazylice w Licheniu - 141,5 m).
15 czerwca 2008 r. uroczyście poświęcone zostały nowe organy. Mają one 66 głosów i składają się z 4743 piszczałek (o wysokości od 11 milimetrów do 10 m), w tym 183 rezonatory trąbki hiszpańskiej. Cały instrument o wysokości 10 m waży 36 ton.

Diecezja szczecińsko-kamieńska istnieje w swej obecnej formie od roku 1972. Powołał ją do istnienia - znosząc istniejącą wcześniej tymczasową organizację administracji kościelnej na Ziemiach Odzyskanych - papież Paweł VI bullą Episcoporum Poloniæ Cœtus. Pierwszym biskupem diecezji został ks. dr Jerzy Stroba, który pełnił tę funkcję do roku 1978. Kolejnym ordynariuszem diecezji został bp Kazimierz Majdański. 25 marca 1992 r. bullą Totus Tuus Poloniae Populus św. Jan Paweł II podniósł dotychczasową diecezję do rangi archidiecezji. Obecnie ordynariuszem tej archidiecezji i metropolitą szczecińsko-kamieńskim jest arcybiskup Wiesław Śmigiel. Wspierają go biskup pomocniczy Henryk Wejman oraz biskup-senior Marian Błażej Kruszyłowicz OFMConv. Seniorem tej archidiecezji jest także abp Andrzej Dzięga. Patronami archidiecezji są Najświętsza Maryja Panna Matka Kościoła i św. Otton z Bambergu, biskup. Na terenie liczącej ponad 12,7 tys. km kw. archidiecezji, zamieszkanej przez ok. 975 tys. osób, w 275 parafiach podzielonych na 37 dekanatów pracuje około 480 księży diecezjalnych i 170 kapłanów zakonnych.

Katedrę szczecińską 11 czerwca 1987 r. nawiedził św. Jan Paweł II podczas III pielgrzymki do Polski. Spotkał się w niej bezpośrednio po uroczystości wmurowania kamienia węgielnego pod diecezjalne seminarium z alumnami, księżmi i zakonnikami. Powiedział wtedy:

Teologia winna służyć posłannictwu pasterskiemu Kościoła. Jest to zarazem służba na rzecz polskiej kultury chrześcijańskiej jako podstawowego dobra własnego narodu. Nauka katolicka winna podejmować i spełniać swoje zadania stosownie do wymagań intelektualnych i moralnych polskiego społeczeństwa, a wymagania te, jak wiadomo, bardzo się podniosły i stale się podnoszą.
Stąd też ważne jest dla Kościoła i dla społeczeństwa katolickiego ugruntowanie charakteru akademickiego studiów w wyższych seminariach duchownych w całej Polsce. Funkcja dydaktyczna bowiem - czyli nauczanie - łączy się z "uprawianiem nauki", ze żmudną niejednokrotnie pracą badawczą, która jest istotna dla twórczości naukowej. Rzetelna formacja filozoficzna i teologiczna winna uzdolnić przyszłych kapłanów - w duchu dialogu-konfrontacji z dzisiejszym światem - do ukazywania chrześcijańskiej wizji Boga, człowieka i świata oraz jej intelektualnych, społecznych i etycznych implikacji.